Ülkemizin hemen her bölgesi kadim medeniyetlere ev sahipliği yapan çok bereketli topraklara zengin bir birikime sahip. UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Selçuk'taki Efes Antik Kenti veya Bergama'da yine UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Pergamon, İzmir'de bulunan en gözde antik kentler. Ancak Torbalı'daki Metropolis Antik Kenti de en az bu iki kent kadar ilgiyi hak ediyor. Bölgedeki kazı çalışmaları 30. yılında Sabancı Vakfı desteğiyle devam ediyor. Zaten bir kazının sürdürülebilir olması bir sponsor desteğiyle sağlanabiliyor.

O açıdan vakfı, 2003 yılından bu yana bu tarihi alandan elini çekmediği için tebrik etmek gerekiyor. İşte bu tarihi kazı alanında yapılan çalışmaları görmek için geçtiğimiz gün soluğu İzmir'de aldım. Sabancı Vakfı Genel Müdürü Nevgül Bilsel Safkan'ın her zamanki gibi güler yüzlü ve mütevazı ev sahipliğinde gerçekleşen davette Kazı Başkanı Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ve Torbalı Meslek Yüksek Okulu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Aybek kazı alanı ile ilgili bilgi verdi. 19 yaşından beri kazı çalışmalarını yürüten Aybek de vakıf desteğinden gayet memnun ve artık aile gibi olduklarını belirtiyor.

11 BİN ESER ÇIKARILDI
"Ana Tanrıça'nın Kenti" anlamına gelen Metropolis Antik Kenti, Torbalı'nın ilk yerleşim alanı. Beş bin yıllık bir tarihe ev sahipliği yapan kentte 30 yıldır süren kazıları boyunca Akropolis, Tiyatro, Agora, Hamam Kompleksleri, Araplıtepe Kilisesi gibi birçok değerli yapının yanı sıra 11 binden fazla tarihi eser gün yüzüne çıkarıldı. En son geçtiğimiz ağustos ayında iki bin yıllık yazıt bulunmuştu. Yunan harfleriyle yazılmış, meclis binasının bir parçası olduğu düşünülen yazıtta, 2000 yıl önce Küçük Menderes Ovası'ndaki siyasi ortam ile Roma'nın Asya valisi olarak görev yapmış Gabriel Fabius'un yöneticiliği anlatılıyor.

16 bin metrekarelik ölçüsüyle kentin en büyük yapısı olan Aşağı Hamam-Palaestra Kompleksinin de ortaya çıkarılması bölgedeki yaşam koşulları hakkında önemli bilgiler veriyor. 2009-2012 yılları arasında hamamın ana bölümlerini oluşturan tepidarium, caldarium, yıkanma havuzları, 40x40 metre ölçülerindeki palaestra (spor alanı) ve palestra'yı çevreleyen geometrik süslemelere sahip mozaikli galeriler ziyaretçilerin ilgisini çeken belli başlı yerlerden. Alt yapı kanalı hala çalışıyor olması da dikkat çekici.

Soyluların oturduğu koltuğun da yakın zamanda çıkarıldığı, 4 bin kişilik Antik Tiyatro günümüzde festivallere, gösterilere ve mezuniyet törenlerine ev sahipliği yapıyor. Geç Neolitik Çağ'daki ilk yerleşim izlerinden Klasik Çağlar'a, Helenistik Çağ'dan Roma ve Bizans dönemlerine, Beylikler ve Osmanlı'ya kadar Anadolu'nun tarihine ışık tutan binlerce eser, İzmir Arkeoloji Müzesi, İzmir Tarih ve Sanat Müzesi ile Selçuk Müzesi'nde sergileniyor.

ARŞİVLİK ÖZEL KİTAP
Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın izin ve katkılarıyla devam eden ve Sabancı Vakfı tarafından desteklenen arkeolojik kazı ve araştırmalarda 30 yılı geride bırakmanın anısına Cumhuriyetin 100. Yılı vesilesiyle kültürel mirasa bir saygı projesi olarak da çok nadide bir kitap hazırlandı. 'Metropolis. Kent, Yaşam, İnsan' isimli kitap, tasarımıyla içeriğiyle gelecek kuşaklara miras kalabilecek kapsamlı bir kaynak niteliği taşıyor. Metropolis ile ilgili her detayın fotoğraflarla zenginleştirildiği 444 sayfalık ve 30 bölümlük kitapta merhum iş adamı Sakıp Sabancı'nın 1998 yılında aldığı şu not dikkat çekiyor: 'Metropolis Kent kazılarında alınan mesafeden çok mutluyum. Gelecekte daha çok eserin gün ışığına çıkarılmasına katkıda bulunmaktan gururluyum.' Henüz 5-6 yıllık çalışmalarda tarihe kazandırılan eserlerden memnuniyetini dile getiren Sabancı, keşke 30 yıllık süreçte kat edilen mesafeyi, çalışmalardaki kararlılığı ve azmi görebilseydi. Kim bilir ne gurur duyardı...